Stromatoporen zijn een groep uitgestorven organismen, die men
lange tijd voor hydrozoën hield. Dit zijn holtedieren die verwant
zijn aan koralen. Tegenwoordig beschouwt men stromatoporen
op grond van de bouw van hun kalkskelet als een aparte groep
sponzen.
 |
|
Stromatopoor, doorgezaagd en gepolijst - Ireviken, Gotland (Zweden)
In mergelige afzettingen komen tal van stromatoporen voor. Veel van de kalkskeletten daarin zijn regelmatig halfbolvormig, peervormig, plat of stomp kegelvormig. Op doorsnede blijkt de fijngelaagde bouw van het sponsskelet. |
Stromatoporen leefden vooral in de ondiepe kustzones van warme
zeeën tijdens het Siluur en het Devoon. Het waren belangrijke rifbouwers.
Op het Zweedse Oostzee-eiland Gotland zijn fossiele stromatoporenriffen
op een indrukwekkende wijze langs de westkust ontsloten.
De fossiele kalkskeletten worden veel gevonden, maar bij verzamelaars
liggen de fossielen niet goed in de markt. Afgezien van een enkel mooi
bewaard gebleven exemplaar laat men stromatoporen vaak links liggen.
 |
 |
|
Högklint - Gotland (Zweden)
Aan de westkust van het Zweedse Oostzee-eiland Gotland zijn talloze fossiele stromatoporenriffen ontsloten. De harde rifkalksteen biedt meer weerstand aan verwering dan de kleiïge mergelafzettingen, die de riffen aan weerszijden begrenzen. De rifformaties rijzen als steile kapen soms tientallen meters boven zeeniveau uit. |
Raukar bij Holmhällar op Gotland (Zweden)
Zo noemt men op Gotland de grillige rotsen die door verwering en branding uitgeprepareerd zijn. Ze bestaan voornamelijk uit hecht met elkaar vergroeide en opeengestapelde stromatoporenskeletten. |
Ook bij zwerfsteenverzamelaars staan stromatoporen niet hoog
aangeschreven. Veelal worden ze zelfs veronachtzaamd. Deels komt
dit omdat ze veel gevonden worden, maar belangrijker is dat men
de verschillende genera en soorten onder de zwerfsteenstromatoporen
niet herkent. Meestal blijft het bij de aanduiding 'stromatopoor'.
In het verlengde hiervan is het ontbreken van toegankelijke literatuur
over stromatoporen eveneens een handicap. Zwerfsteenstromatoporen
worden in hobbyboeken slechts op summiere wijze en meestal onder
een verzamelnaam beschreven. Dat nodigt niet uit tot enthousiast
verzamelen.
 |
 |
|
Stromatopoor - Zwerfsteen van Groningen.
De ogenschijnlijk dichte en structuurloze knollige kalkstenen die stromatoporen vaak vormen, zijn voor de zwerfsteen- en fossielenverzamelaar niet erg aantrekkelijk. Het gemis aan duidelijke determinatiekenmerken is reden waarom men deze fossielen veelal links laat liggen. Ten onrechte overigens. |
Stromatopoor - Zwerfsteen van Groningen
Fijngelaagde stromatoporen verweren wit, waarbij het oppervlak fijn poederachtig tot suikerkorrelig afgeeft. De gelaagde structuur van het kalkskelet is vaak zeer duidelijk. |