Waar twee aardkorstplaten met elkaar botsen met op een daarvan een continent, duikt de zwaardere oceanische plaat onder een hoek het aardbinnenste in. Het wegduiken van de plaat gebeurt enerzijds door druk bij de mid-oceanische rug (ridge push) en anderzijds door een trekkracht onder de subductiezone als gevolg van het grote gewicht van de wegzakkende plaat (slab pull). Het duurt miljoenen jaren voordat de oude oceanische lithosfeerplaat door de mantel volledig is opgewarmd. Tot die tijd ontstaan er door spanningen regelmatig diepe aardbevingen.

Samen met de plaat verdwijnt ook een deel van de op de zeebodem gevormde sedimenten mee de diepte in. Het sedimentaire materiaal aan de buitenzijde van de plaat warmt na verloop van tijd dusdanig op dat het begint te smelten. Het aldus gevormde magma stijgt op in de bovenliggende continentale aardkorst en vormt daar grote magma-intrusies.

Kussenbasalt - Hawaï, USA

Basalt dat onderzees uitvloeit stolt onmiddelijk door het koude water. Er vormt zich een dunne korst met daarbinnen nog vloeibaar gesteente. Door de inwendige druk barst de gestolde huid aanvankelijk steeds weer open. Daardoor ontstaan de typische, vaak gestreepte bolvormige structuren, die zich opstapelen en deels ook met elkaar vergroeid raken.

Porfierische olivijnbasalt - Guimar, Tenerife, Canarische eilanden.

In het grijze basaltgesteente vallen talrijke zwarte pyroxenen (augiet) op naast grote geelgroene olivijnkristallen. Dit type basalt (basaniet) komt veelvuldig voor op oceanische eilanden.

Diabaas - Zwerfsteen van Hasle, Bornholm, Dk.

Diabaas is een hypabyssisch (=gang) gesteente dat dezelfde samenstelling heeft als basalt en gabbro. De wirwar van witte lijstjes zijn doorsneden van plagioklaaskristallen. Deze zijn zo met elkaar vergroeid dat een hakerig patroon ontstaat (=ofytische structuur). De ruimtes tussen de plagioklazen zijn meestal opgevuld met zwarte augiet en magnetiet. Het afgebeelde type wordt 'Asby-diabaas' genoemd. Dit diabaastype komt als zwerfsteen vrij veel voor. 

Coronietische gabbro - Zwerfsteen van Horne Naes, Fünen, Dk.

Dit zware gabbrogesteente bestaat voor het grootste gedeelte uit fijnvezelige, zwartgroene oeralietische hoornblende (actinoliet). Dit mineraal vormt corona's, d.w.z. zomen om een iets lichter getinte kern die veelal nog uit pyroxeen bestaat. Deze pyroxenen zijn in de loop van de tijd door wateropname geleidelijk in amfibool omgezet. De omzetting maakt dat hier feitelijk sprake is van een meta-gabbro, d.w.z. een gemetamorfoseerde gabbro, zonder dat de gesteentestructuur wezenlijk is veranderd. Veel noordelijke zwerfstenen van gabbro zijn meta-gabbro's.

Glaucofaanschist - Austin Creek, Cazadero, Californië, USA.

Glaukofaan is een amfiboolsoort met een grijsblauwe, donkerblauwzwarte tot ietwat blauwviolette kleur. In sommige gevallen vormt glaucofaan stengelige kristallen, maar vaker bestaan de gesteenten uit een dichte viltige massa van dit amfiboolmineraal. 

Naar mate de wegduikende oceanische plaat het aardbinnenste in verdwijnt, nemen druk en temperatuur toe. Omdat vooral de temperatuur aanvankelijk achterblijft bij de druk, vindt hogedruk-metamorfose plaats.De temperatuur speelt bij dit type metamorfose dus een ondergeschikte rol. Op een diepte van ca. 20 km bedraagt de druk minimaal 5 kilobar. In deze zone vindt de vorming plaats van glaucofaanschist (blauwschist-facies). 

Op een veel dieper niveau (minimaal 35 km) is de druk tot zeer hoge waarden gestegen. Ook de temperatuur bereikt een niveau van meer dan 500 graden. Onder deze omstandigheden worden basische gesteenten als basalt, diabaas en gabbro omgezet in eclogiet. 

Eclogiet - Almklovdalen, Noorwegen.

Het fraaie gesteente is opgebouwd uit  groene pyroxeen (omfaciet) en rode granaat. 

Halland retro-eclogiet - Zwerfsteen van Werpeloh, Dld.

Het donker groenzwarte gesteente is aan de buitenzijde door roestaanslag bedekt. Hierin zijn talrijke rondachtige granatezichtbaar. De granaten liggen ingebed in een groenzwarte amfiboolmassa.

Retrograde eclogiet - Zwerfsteen van Haddorf (Dld.). 

Talrijke, bijna een centimeter grote, helderrode granaten herinneren, samen met hun zwarte- en grijsgroene reactieranden als enige nog aan het oorspronkelijke eclogietgesteente. De oorspronkelijk aanwezige, groene omfaciet is volledig omgezet in amfibool. Als mogelijke plaats van herkomst komt het eclogietgebied bij de Zweedse plaats Gäddede in Midden-Zweden, vlak bij de Noorse grens, in beeld.

Retro-eclogiet - Zwerfsteen van Haren (Gr.).

Bij de omzetting zijn de granaten voor een belangrijk gedeelte omgezet en omgeven door een donkere rand (corona). Ook de grondmassa van het gesteente dat oorspronkelijk uit groene pyroxeen (omfaciet) bestond, is terug gemetamorforseerd tot een matrix die voornamelijk uit plagioklaas en amfibool bestaat.

Granaat-amfiboliet - Zwerfsteen van Winterswijk (Gld.).

In een kleinkorrelige matrix van zwarte hoornblende en witte plagioklaas 'zweven' tot 5 cm grote, onregelmatig gevormde aggregaten van rode granaat. In de granaten komen zwarte vlekjes voor van hoornblende en chloriet. De granaten zijn omgeven door een zwarte reactierand van hoornblende. Vermoed wordt dat dit gesteente oorspronkelijk een eclogiet was die door retrograde metamorfose omgezet is in granaat-amfiboliet. De herkomst van dit fraaie gesteente is ongetwijfeld Scandinavië, maar waar precies is onbekend. De steen op de foto is gevonden door Fred Bos te Winterswijk.