Lavauitvloeiing op Hawaï. Door de hoge temperatuur en het lage silicagehalte is basaltlava dunvloeibaar. Het kan tot kilometers ver van het eruptiepunt uitvloeien. Gestold vormt de lava zeer donkere, dichte basalten. 

Afzettingen van plateaubasalt. De donkere lijnen vertegenwoordigen evenzovele erupties waarbij telkens een grote hoeveelheid dunvloeibare lava werd uitgestoten, die elkaar laagsgewijs bedekken.

Skanebasalt - Zwerfsteen van Hoogersmilde (Dr.).

Het zwarte gesteente krijgt door verwering in onze bodem een grijze, bruin-aardachtige of blauwgrijze verweringskorst. Het verweringslaagje is dun, hooguit een paar millimeter. Zwerfstenen van basalt zijn hoofdzakelijk afkomstig uit de Zuidzweedse provincie Skane (Schonen).

In de dichte grondmassa bevinden zich kleine pitjes van eerstelingen als olivijn en pyroxeen. Een enkel gasblaasje in het gesteente (in het midden) is opgevuld met secundaire kwarts.

Basalt - Zwerfsteen van het Donderboerkamp, Norg (Dr.).

Zeer fijnkorrelige basalt uit Scane in Zuid-Zweden. Aan het breukvlak is goed te zien dat basalt doorgaans zwartgrijs tot zwart van kleur is. Deze basalt is nagenoeg vrij van eerstelingen. Het is niet mogelijk basalten met het blote oog of met de loep nader te benoemen.

Porfierische basalt (Ankaramiet) - Zwerfsteen van Klützhöved (Dld.).

Soms bevatten basalten talrijke met het blote oog zichtbare eerstelingen. Afhankelijk van de samenstelling kunnen die door verschillende mineralen gevormd worden. In dit gesteente zijn de oranje-bruine vlekjes van het mineraal olivijn. De zwarte pitjes zijn van pyroxeen (augiet). Collectie M.Bräunlich - Hamburg.

Porfierische paleobasalt - Zwerfsteen van Groningen.

Zwerfstenen van oude Precambrische basalt zijn vaak door omzetting van een deel van de mineralen van karakter veranderd. Deze zwerfsteentypen worden meestal aangeduid als paleobasalt.

Porfierische paleobasalt - Zwerfsteen van Groningen.

De talrijke licht groenwitte plagioklaaslijsten maken dat deze Precambrische basalten wel verwisseld worden met basalttypen uit het Oslogebied in Zuid-Noorwegen.

Amygdaloïdale paleobasalt - Zwerfsteen van Bogebjerglund, Fünen (Dk.).

Basalt bevat dikwijls ingesloten gasholten. De blazen kunnen verschillend van grootte zijn. In geologisch oude basalten zijn deze meestal opgevuld met secundaire mineralen, vaak uitscheidingen van calciet, kwarts en/of chalcedoon. Daarnaast zijn in deze zwerfsteen nog een paar eerstelingen van roodachtige plagioklaas zichtbaar. Dit type gesteente noemt men in de zwerfsteenkunde wel 'melafier-amandelsteen'. Een juistere, maar minder hanteerbare naam is: amygdaloïdale paleobasalt.

Amydaloïdale paleobasalt - Zwerfsteen van Assen (Dr.).

Naast kleine holtevullingen van witte kwarts komen in dit gesteente opvallend grote eerstelingen voor van plagioklaas. Deze en vorige zwerfsteen zijn waarschijnlijk afkomstig van de bodem van de Oostzee.

Oeralietporfieriet - Zwerfsteen van Appelscha (Fr.).

In de donker grijsgroene grondmassa zijn zwartgroene pitten te zien van oeraliet, een vezelige amfiboolsoort. Oorspronkelijk waren het pyroxenen (augieten). Deze zijn in de loop van de tijd omgezet in oeraliet. De witte kristallen zijn van plagioklaas.

Oeralietporfieriet - Zwerfsteen van Ellertshaar (Dr.). 

Oeralietporfieren zijn zeer oude Precambrische basalten met een duidelijke porfierische structuur.

Dichte basalt - Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.).

Basalten ontwikkelen in onze zandbodems een dunne, grijze, aardachtige verweringskorst. De grijsbruine vlek onderaan is een insluitsel in de basalt.

Dichte basalt - Zwerfsteen van het Donderboerveld, Norg (Dr.).

De zwerfsteen is grijsbruin verweerd met een in natte toestand enigszins kleiïge verweringskorst. Aan de vijfkantige vorm is te herkennen dat de zwerfsteen een fragment is van een basaltzuiltje. Basalten in Skane in Zuid-Zweden zijn in alle voorkomens zuilvormig ontwikkeld. De doorsnede van de basaltzuilen is nergens groter dan ca. 30cm. Zwerfblokken van Skanebasalt zullen we daarom als zwerfsteen niet aantreffen.

Dichte basalt - Zwerfsteen van Gasselternijveen (Dr.).

Fijnkorrelige augietbasalt - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

In het gesteente zijn kleine, zwarte eerstelingen van augiet zichtbaar.

Olivijnbasalt, augietporfierisch - Zwerfsteen van Haddorf (Dld.).

Geelgroene olivijn verweert gemakkelijk. Vaak laat het putjes na in het verweerde zwerfsteenoppervlak. Soms is het mineraal te herkennen aan de bruine vlekjes in het oppervlak. De zwarte vlekjes zijn van augiet. Deze basalttypen noemt wel 'ankaramiet'.

Olivijnbasalt - Zwerfsteen van Haddorf (Dld.).

Onverweerd is olivijn doorgaans geelgroen. De glasglanzende korreltjes zijn vooral zichtbaar op het breukvlak.

Nefelienbasalt - Zwerfsteen van Neuenkirchen (Dld.).

Basaltisch magma bevat soms zo weinig silica (SiO2) dat het gebrek eraan de vorming van plagioklaasveldspaat in de weg staat. Er ontstaan dan ook mineralen die veldspaatvervangers genoemd worden. Nefelien is hiervan de belangrijkste vertegenwoordiger. De lichtkleurige vlekjes in de basalt op de foto zijn samengesteld uit een opeenhoping van kleine kristalletjes van nefelien.

Nefelienbasalt - Zwerfsteen van Haddorf (Dld.).

Nefelien verweert gemakkelijk, vandaar de lichtkleurige vlekken op het oppervlak van de zwerfsteen.

Porfierische paleobasalt - Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.).

Veel zwerfsteenbasalten zijn geologisch van hoge ouderdom, niet zelden zijn ze Precambrisch. Deze oude basalten hebben allerlei omzettingen ondergaan. Men noemt ze wel paleobasalten. Zijn er eerstelingen aanwezig van witverweerde plagioklaas dan noemt men dergelijke zwerfsteentypen wel plagioklaasporfierische paleobasalt of kortweg porfierische paleobasalt.

Porfierische paleobasalt - Zwerfsteen van Gieten (Dr.).

Plagioklaasporfierische paleobasalten vormen een groep basaltische zwerfstenen met een sterk wisselend uiterlijk. Opvallend in de gesteenten zijn de hoekige of lijstvormige eerstelingen van plagioklaas die verdeeld over de zwerfsteenvondsten verschillend van afmeting kunnen zijn..

Augietporfierische paleobasalt - Zwerfsteen van Ees (Dr.).

De donkere vlekken in het fijnkorrelige gesteente zijn eerstelingen van augiet. Dit mineraal vormt in Scandinavische basalten zelden zulke grote kristallen

Augietporfierische olivijnbasalt - Zwerfsteen van Haddorf (Dld.).

De eerstelingen van augiet zijn te herkennen aan de donkere vlekjes. Die van olivijn zijn roestkleurig.

Porfierische paleobasalt, melafierisch (=amygdaloïdaal) type - Zwerfsteen van Weissenhaus, Oostzee (Dld.).

Deze en andere violet-rood-bruine paleobasalten met hun karakteristieke witte gasblaasopvullingen komen waarschijnlijk uit het Oostzeegebied. De met kwarts, chalcedoon en/of calciet opgevulde gasblaasjes zijn rondachtig, amandelvormig of zoals hier onregelmatig van vorm. In de zwerfsteenliteratuur noemt men dit gesteentetype wel melafier of melafier-amandelsteen.

Paleobasalt, amygdaloïdaal type - Weissenhaus, Oostzee (Dld.).

Oude basalten met gasblazen die met secundaire mineraalvormingen zijn opgevuld noemt men in de petrografie 'amygdaloïdaal'. 'Amygdale' is Grieks voor amandel.

Paleobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Ertebölle (Dk.).

De onregelmatige, witte vlekken in het gesteente zijn gasblaasopvullingen van calciet. De violette kleur van deze basaltsteen is het gevolg van omzetting.

Plagioklaasporfirische paleobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Todendorf, Oostzee (Dld.).

De grote lichtkleurige vlekken in het gesteente zijn eerstelingen van plagioklaas. De kleine, onregelmatig gevormde, opgevulde gasblaasjes liggen daar tussen in.

Plagioklaasporfierische paleobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Weissenhaus, Oostzee (Dld.). In deze zwerfsteen zijn de omgezette witachtige plagioklazen te herkennen aan hun grotere vormen. De kleine witte rondachtige vlekjes zijn opgevulde gasblaasjes. De opvulling bestaat uit witte calciet, chalcedoon of kwarts.

Plagioklaasporfierische paleobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Neuenkirchen (Dld.).

In sommige paleobasalten zijn de voormalige gasblazen opgevuld met witte calciet en groenzwarte chloriet, soms een combinatie van beide. Plagioklaas is te herkennen aan de grotere, hoekig begrensde, lichtkleurige vlekken.

Paleobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Haddorf (Dld.).

De witte vlekjes zijn secundair gevormde mineralen die afgezet zijn in ooit aanwezige gasblaasjes. de vullingen bestaan deels uit witte calciet, deels uit chalcedoon. Deze laatste zijn grijzer van kleur. Sommige zijn zelfs als agaat ontwikkeld.

Paleobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Haddorf (Dld.).

Amygdaloïdale paleobasalt (melafier-amandelsteen) - Zwerfsteen van Haddorf (Dld.).

In de bruine verweringskorst zijn talrijke ronde gasblaasjes zichtbaar. Deze zijn opgevuld met secundaire mineralen.

Plagioklaasporfierische paleobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Groningen.

De lichtkleurige vlekken zijn deels omgezette eerstelingen van plagioklaas. Ze zijn deels idiomorf. De groenzwarte vlekken zijn secundaire opvullingen van gasblazen. Het groenzwarte mineraal is waarschijnlijk chloriet.

Plagioklaasporfierische Oslobasalt  - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

Plagioklaasporfierische Oslobasalt - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

Plagioklaas vormt in veel Oslobasalten karakteristieke witte lijsten.

Plagioklaasporfierische Oslobasalt - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

Plagioklaasporfierische Oslobasalt - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

Plagioklaasporfierische Oslobasalt (gangtype) - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

Het zeer fijngekorrelde basaltgesteente zit vol richtingloos gerangschikte, tamelijk dikke plagioklaaslijsten.

Plagioklaasporfierische Oslobasalt (gangtype) - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

Augietporfierische Oslobasalt - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

De deels idiomorfe eerstelingen van augiet hebben een gedrongen vorm en zijn behalve zwart vooral roestbruin door verwering.

Augietporfierische Oslobasalt - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

De eerstelingen van augiet vormen bruin-zwarte vlekken in het gesteente. De witte spikkeltjes en vlekken zijn van plagioklaas.

Augietporfierische Oslobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

Naast grote, roestig verweerde eerstelingen van augiet bevat het gesteente talrijke kleine met secundaire mineralen opgevulde gasblaasjes.

Augietporfierische Oslobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

Naast talrijke groenzwarte kristallen van omgezette augiet, bevat het gesteente talrijke opgevulde gasblazen.

Augietporfierische Oslobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

In het gesteente zijn de augieten te herkennen aan de zwarte vlekjes. De opgevulde gasblaasjes tekenen wit af tegen de grijsdonkere achtergrond.

Plagioklaasporfierische Oslobasalt, amygdaloïdaal type - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.). De witte streepjes zijn smalle, lijstvormige plagioklazen, een kenmerk overigens van veel Oslobasalten.

Dichte Oslobasalt - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).

Door hun ouderdom (Laat-Carboon - Perm) zijn Oslobasalten in mineralogisch opzicht omgezet. Hierdoor zijn ze vaak groenachtig of grijsblauw van kleur. De donkerder vlekjes zijn waarschijnlijk van epidoot.