De uppsalagraniet van Rottum (Fr.)
Groot, groter, grootst. Dit laatste geldt zeker voor de grote
zwerfsteen die bij de plaats Rottum bij Heerenveen in Friesland ligt.
Voor zover bekend is dit de grootste zwerfkei die ooit in Nederland
is gevonden. Hij meet momenteel 4,70 x 3,10 x 2 meter. De steen is van
graniet en is tevens een gidsgesteente. Zwerfkeien noemt men
gidsgesteente als bekend is waar ze in Scandinavië vandaan
komen. De kei van Rottum is een Uppsalagraniet, afkomstig uit het Midden-Zweedse Uppland, noordwestelijk van Stockholm.
Dergelijke grote zwerfstenen noemt men zwerfblokken. De kei van
Rottum weegt zoals hij er bij ligt nog zo'n 44.000 kg, maar was oorspronkelijk
zeker vier maal zo zwaar. In de 19e eeuw heeft een Friese schipper
met buskruit het grootste deel van de kei in stukken laten springen.
De verkregen steenbrokken werden verkocht om daarmee de zeewaarts gerichte dijkhellingen
van de Zuiderzeedijken te versterken.
De Uppsalagraniet van Rottum (Fr.).Aan de bovenzijde is duidelijk zichtbaar dat aan de steen talrijke stukken ontbreken. Met buskruit liet men in vroieger eeuwen grote steenbrokken afspringen. Deze werden verkocht en verwerkt in de zeedijken van de voormalige Zuiderzee. |
De Uppsalagraniet van Rottum (Fr.). |
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
De reuzenkeien van Meddo (Gld.)
Maar liefst twee van de grootste zwerfkeien in Nederland zijn
gevonden in Meddo, een buurtschap een kleine 5 km noordelijk
van Winterswijk. Eén van de keien met een gewicht van 38.000 kg
staat opgesteld bij de kantine van de plaatselijke voetbalclub.
Hij werd in de jaren 70 van de vorige eeuw aangetroffen in een
weiland tijdens drainagewerkzaamheden. Het zwerfblok is van gneis, een metamorf gesteente dus. De preciese herkomst is
onbekend, maar wellicht Zuid-Zweden.
De kei is van gneis. Door verwering schilfert de buitenlaag af. |
Het andere zwerfblok heeft een gewicht van ruim 43.000 kg. Deze
is in 1985 bij het gemeentehuis van Winterswijk opgesteld. De graniet
is van een type dat bekend staat als Rode Vaxiögraniet. De steen
is afkomstig uit de provincie Småland in Zuid-Zweden. Beide stenen
zijn in de voorlaatste ijstijd, zo'n 150.000 jaar geleden door het
landijs uit Scandinavië naar ons land vervoerd.
De steen voor het gemeentehuis van Winterswijk is een Smalandgraniet uit Zuid-Zweden. |