Rapakivi's zijn veel voorkomende zwerfstenen. Ze komen overal voor waar afzettingen uit de voorlaatste ijstijd aan het oppervlak liggen. Rapakivi's zijn 'huismussen' onder de zwerfstenen. En dat terwijl het herkomstgebied ervan zo'n slordige 1500 km van ons land verwijderd is. De overgrote meerderheid van onze zwerfsteenrapakivi's is afkomstig uit het gebied van de Aland-eilanden in Zuidwest-Finland, op de overgang van de Oostzee naar de Botnische Golf.

 

Het bekendste zwerfsteentype is de roodachtige alandrapakivi met zijn

opvallende witomrande ronde veldspaten (ovoïden). Zwerfstenen van dit type

zijn heel gemakkelijk aan het opvallende ringetjespatroon te herkennen.

Alandrapakivi - Zwerfsteen van Gieten (Dr.)	Alandrapakivi, detail - Zwerfsteen van Gieten (Dr.).   Alandrapakivi komt als zwerfsteen veel voor. In het Hondsruggebied in Oost- en Noord-Drenthekomen ze bij graafwerkzaamheden bijzonder veel uit de keileem tevoorschijn.Alandrapakivi is dankzij het patroon van witte ringetjes een van de makkelijkst zwerfsteensoorten.

Naast alandrapakivi zijn er nog andere rapakivi's, zwerfstenen die er heel verschillend uit zien. Rapakivi is onder zwerfstenen niet meer dan een verzamelnaam. Er schuilen een bijzonder groot

aantal verschillende typen onder. Geen twee zwerfsteenrapakivi’s zijn

hetzelfde. Ook van de alandrapakivi komen tientallen varianten

voor, die allemaal ook als zwerfsteen te vinden zijn. Verreweg de meeste rapakivi's hebben een granietische samenstelling.

De belangrijkste deelnemende mineralen zijn kaliveldspaat, plagioklaas, kwarts en

donkere bestanddelen als biotiet en hoornblende.

Pyterliet - Zwerfsteen van Exloo (Dr.).   De rapakivifamilie bestaat uit een groot aantal in uiterlijk en korreling verschillende gesteenten. Bijna allemaal zijn het granieten.	Alandgranofier - Zwerfsteren van Emmerschans (Dr.).   Granofieren zijn bijzondere rapakivi's die uitsluitend voorkomen als ganggesteente. Ze bestaan uit een zeer fijne, innige vergroeiing van kaliveldspaat en kwarts met hier en daar iets grovere partijtjes.

Zwerfsteenrapakivi's zijn vooral in Oost- en Noord-Drenthe talrijk te

vinden. De bodem van de Hondsrug zit er vol mee. Ook verder

noordwaarts in het Groninger deel van de Hondsrug zijn rapakivi’s

ongemeen talrijk. Ze vormen daar veruit de belangrijkste groep gidsgesteenten.

Eigenlijk leveren alle bouwputten en andere graafwerkzaamheden in de

stenenrijke zandruggen van het Hondsruggebied een scala op aan verschillende rapakivistenen. En

bijna allemaal zijn die rood of roodbruin van kleur.

Rode keileem op de Hondsrug bij Gieten (Dr.).   Op de hogere delen van de Hondsrug komen twee verschillende keileemsoorten boven elkaar voor. Vooral de bovenste keileem is bijzonder rijk aan rapakivizwerfstenen.

Omdat rapakivizwerfstenen zo talrijk in Drenthe te vinden zijn, vormen

zij een heel goed startpunt in de zwerfsteenliefhebberij om kennis te

krijgen van de belangrijkste gesteentevormende mineralen. De variatie

onder rapakivi's wordt voor een belangrijk gedeelte

veroorzaakt door de verschillende verschijningsvormen van deze

bestanddelen. Kwarts, kaliveldspaat en plagioklaas komen vaak in

verschillende kristalgeneraties voor. Er zijn klein-, middel-, grof- en

grootkorrelige typen naast porfierische, gelijk- en ongelijkkorrelige varianten

Daarnaast schuilen er ook nog echte porfieren onder. Kortom, door een

aantal verschillende rapakivi's te verzamelen en deze te vergelijken

met de afbeeldingen op deze site leert men haast spelenderwijs een

aantal gesteentevormende mineralen goed kennen. Dat maakt de

herkenning van andere zwerfsteentypen meteen een stuk makkelijker.

Alandrapakivi - Zwerfsteen van Groningen.   Rapakivi's bevatten makkelijk herkenbare mineralen. Kaliveldspaat en kwarts komen zelfs in twee generaties voor. Opvallend zijn vooral de grotere eerstelingen. Op de foto is een ronde kwarts te zien vergezeld van een ronde ovoïde van kaliveldspaat.	Alandgraniet - Zwerfsteen van Borger (Dr.).   Net als alandrapakivi komen van alandgraniet talrijke zwerfsteenvarianten voor. Hierboven is een zwakporfirisch type afgebeeld, opvallend rood gekleurd. Steenrode rapakivitypen bevatten dikwijls kleine aggregaten van groene epidoot.
Alandkwartsporfier - Zwerfsteen van Emmerschans (Dr.).   In dit door verwering sterk gebleekte gesteente vallen vooral de ronde, donkere kwartseerstelingen op. Alandkwartsporfier heeft de kenmerken van een uitvloeiingsgesteente (vulkaniet).	Alandkwartsporfier - Zwerfsteen van Gieten (Dr.).   Hetzelfde gesteente als hiernaast. De kei is nauwelijks door verwering aangetast, op de kleine plagioklazen na. Ze verraden zich door hun witte kleur.