Veruit de meeste granieten bevatten zwarte biotiet als glimmersoort. Men spreekt daarom ook wel van biotietgraniet. Onder noordelijke zwerfstenen zijn biotietgranieten bijzonder talrijk. Daarnaast vinden we als zwerfsteen ook granieten met meer en andere glimmers.
 

Graniet met enkel zilverkleurige muscoviet als glimmer komen weinig voor, in tegenstelling tot grootkorrelige pegmatietgraniet. Zwerfstenen hiervan bevatten regelmatig kleine en soms relatief grote pakketjes van deze zilverwitte glimmersoort. Pegmatiet is weliswaar een granietachtig gesteente, maar ontstaat op een heel andere manier. Gewone graniet met als glimmer uitsluitend muscoviet noemt muscovietgraniet. Daarnaast bestaat er ook graniet met zowel zwarte biotiet als zilverwitte muscoviet? Die noemt men heel toepasselijk tweeglimmergraniet.

Tweeglimmergraniet van Angermanland - Zwerfsteen van Drogeham (Fr.) met gepolijst oppervlak.	Tweeglimmergraniet van Angermanland, detail van vorige foto.

Tweeglimmergraniet is ook onder onze Scandinavische

zwerfstenen vertegenwoordigd. Dit graniettype komt verhoudingsgewijs

weinig voor, maar is op grond van beide glimmersoorten niet

moeilijk te herkennen. Sterker nog, er bestaan drie soorten

gidsgesteente die als tweeglimmergraniet ontwikkeld zijn. 

Een ervan is Stockholmtweeglimmergraniet. Het is een mondvol, maar

Stockholmgraniet is een zeer gelijkmatig ontwikkelde, homogene

en tevens kleinkorrelige grijswitte tot grijsgele graniet. De

hoofdmassa van Stockholmgraniet wordt ingenomen door 

biotietgraniet, maar sommige typen bevatten naast biotiet talrijke

schubjes zilverwitte muscoviet. Stockholmgraniet komt voor in

Uppland en Södermanland in Midden-Zweden. De Zweedse stad

Stockholm is op deze graniet gebouwd.

Stockholmgraniet - Zwerfsteen van Sellingerbeetse (Gr.). In de meeste gevallen is de kleinkorrelige Stockholmgraniet ontwikkeld als een normale biotietgraniet. Van dit graniettype is echter ook een tweeglimmergraniet bekend.	Tweeglimmergraniet van Angermanland - Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.)

De bekendste zwerfsteensoort met beide glimmersoorten is tweeglimmergraniet van Angermanland, afkomstig uit

Noord-Zweden. Dit graniettype is vrij makkelijk te herkennen en is op basis van zijn kenmerken ook een

herkenbaar gidsgesteente. Tweeglimmergraniet vormt samen met 

tweeglimmergneis  een voorkomen aan de kust van Angermanland in

Noord-Zweden, bij de plaatsen Ornsköldsvik en Härnösand. Bij Härnosand komt nog een derde type tweeglimmergraniet voor: Härno tweeglimmergraniet.  Dit zwerfsteentype is grijswit en lokaal ook wel rose-achtig van kleur. Härno tweeglimmergraniet is opvallend grofkorreliger dan het normale type van Angermanland. De voorkomens van tweeglimmergraniet in Noord-Zweden maken onderdeel uit van de Svecofenniden. Deze vormen een gordel van gesteenten die lang geleden in het Precambrium ontstaan zijn ten gevolge van plaatbotsingen. Het huidige oppervlak van tweeglimmergraniet in Angermanland vormt een deel van een uitgestrekter geheel dat beschouwd kan worden als

het restant, zeg maar ‘wortels’, van een zeer oud, 

afgesleten en verdwenen hooggebergte uit het Precambrium. 

Tweeglimmergraniet van Angermanland - Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.). De korrelstructuur van dit type is door gebergtedruk enigszins gedeformeerd.	Tweeglimmergraniet van Angermanland, detail van vorige foto.

Tweeglimmergraniet van Angermanland is bij de

vorming van het hooggebergte ontstaan uit gemetamorfoseerde

en voor een groot gedeelte opgesmolten, sedimentaire

gesteenten. De oorspronkelijke sedimenten werden bij de

plaatbotsing, die verantwoordelijk was voor het ontstaan van

het Svecofennidisch hooggebergte, vele kilometers diep de

aardkorst ingeperst. Hoge druk en dito temperatuur zorgden

daarbij als het ware voor een langzame hergeboorte waaruit

tweeglimmergraniet ontstond. Tweeglimmergraniet wordt

ook wel aangeduid als een S-type graniet, wat zoveel wil zeggen dat het gesteente door metamorfose en daarmee gepaard gaande opsmelting gevormd is uit een kleiïg-zandig type sediment.  

Härnö tweeglimmergraniet - Zwerfsteen van Emmerschans (Dr.). Dit is een grover gekorreld graniettype dat ook tot de groep van Angermanlandgranieten gerekend kan worden.	Härnö tweeglimmergraniet, detail van vorige foto.

Zwerfstenen van tweeglimmergraniet zijn op het breukvlak

grijswit, lichtgrijs tot licht grijsrood van kleur. Ze zijn verder 

klein- tot middelkorrelig, soms ook ietwat porfierisch door de

aanwezigheid van iets grotere eersterlingkristallen van kaliveldspaat en kwarts.

Naast kaliveldspaat komt plagioklaas voor. Beide veldspaten

hebben min of meer dezelfde kleur. Plagioklaas is door zijn geelwitte kleur vooral op te

merken aan de verweerde buitenzijde van de zwerfstenen.

Kwarts is talrijk aanwezig. De korrels zijn wisselend groot en

vormen hier en daar onregelmatige aggregaten. De kleur is

doorgaans grijsachtig. Hier en daar kunnen iets grotere kwartsen

voorkomen, die eveneens grijs zijn maar soms ook meer

blauwgrijs.

Beide glimmersoorten, biotiet en muscoviet, komen gelijkmatig tussen veldspaat en

kwarts voor. De sterk glimmende schubjes zijn met het blote oog goed goed zichtbaar.  Biotiet

is van de twee het talrijkst, daar staat tegenover dat de zilverkleurige

muscovietschubjes meestal iets groter zijn.

Van Angermanland tweeglimmergraniet bestaat ook een

meer gneisachtig type.


Terug