Dit is een sterk zandige ontkalkte keileem met een zwerfsteengezelschap
dat voor een belangrijk gedeelte uit Zuid-Zweden en de aangrenzende
Oostzee afkomstig is.
Heerenveenkeileem is bijzonder rijk aan vuursteen, hoewel het
percentage plaatselijk sterk kan variëren. Bij baggerwerkzaamheden
in het Van Starkenborghkanaal bij Gaarkeuken in West-Groningen was
sprake van een Heerenveenvariant die extreem rijk was aan vuurstenen,
waaronder bijzonder veel grote stukken (tot 40cm). Zeker 60% van het
zwerfsteenmateriaal daar bestond uit vuursteen.
Zuidwest-baltische zwerfstenen uit Smaland en kwartsitische zandstenen
met Skolithos, Monocraterion, Diplocraterion e.d. komen in de
Heerenveenkeileem algemeen voor. Ook porfieren uit Dalarne in
Midden-Zweden zijn vrij algemeen, soms is het aandeel ervan zelfs vrij
hoog, zoals in het Oostgroningse Westerwolde.
De Heerenveenkeileem is vermoedelijk afgezet tijdens een van de
eerste vergletsjeringsfasen in het Saalien in Noord-Nederland. Het type
is dominant aanwezig in Oost- en West-Groningen, het westen van
Drenthe en in Friesland.
Binnen het Hondsrugsysteem is de aanwezigheid van Heerenveenkeileem
vastgesteld op de Hondsrug bij Eext en op een aantal plaatsen op de
westelijk daarvan gelegen zandruggen. De voorkomens ervan binnen het
Hondsrugsysteem kunnen gezien worden als lokaal aanwezige
erosierestanten. Vaak is het materiaal vermengd geraakt met
zwerfsteencomponenten uit keileem van het Assen-type. Dit laatste
valt op het Balloërveld in het keizand heel makkelijk vast te stellen.
![]() |
![]() |
Heerenveenkeileem is een zandig keileemtype met veel vuurstenen - Kloosterveen (Dr.). | Uitgespoeld keileemoppervlak van Heerenveenkeileem. De keileem op deze locatie is zeer rijk aan vuurstenen - Gaarkeuken (Gr.). |